გეთსამანიის ტაძარი დგას მცხეთის დასავლეთ ნაწილში, მცხეთა-თბილისის მაგისტრალის პირას, მარცხენა ნაპირას. იგი ადრინდელი ფეოდალური ხანისაა. ნაგებია ქვიშაქვის....

             ზედაზნის მონასტერი მდებარეობს მცხეთიდან ჩრდილო დასავლეთით, საგურამოს ქედის უმაღლეს მწვერვალზე (ზ. დ. 1350 მ.).ეს სახელი მას უწოდეს მისი თანდათან ....

თელოვანის ჯვარპატიოსნის ეკლესია, დგას სოფელ ქსოვრისის აღმოსავლეთით 2 - 3 კილომეტრზე, მთის ფერდზე. ძეგლი თარიღდება VIII – IX საუკუნეებით. ეკლესია (9.7 მ * 10.5 მ-ზე) ტრიკონქის ტიპისაა. ნაგებია....

კალოუბნის წმ. გიორგის ეკლესია, დგას მცხეთის ჩრდილოეთით, 5 კმ-ზე, მდ. მტკვრის მარცხენა ნაპირზე, მაღალი მთის თხემზე. ეკლესიისაკენ მცხეთა - შიომღვიმის საავტომობილო გზიდან მიდის ბილიკი.....

კეხიჯვრის ეკლესია, დგას მცხეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ წეროვანის განაპირას, მაღალი ქედის ფერდზე. სტილისტური ნიშნებით თარიღდება VIII საუკუნით. ეკლესია დარბაზულია (9.04 მ * 8.11 მ-ზე), ნაგება....

          კიკოლაანთ საყდარი სოფ. ქვემო ნიჩბისის განაპირას, სამხრეთით, მთის ფერდობზე.. (წმ.ნიკოლოზის ტაძრისკენ მიმავალ გზაზე მარცხენა მხარეს) საყდარი თარიღდება....

სამების ეკლესია, ქ. მცხეთის დასავლეთით, მარტაზის ანუ სანგრის ხევის ნაპირზე. სტილისტური ნიშნებით და წარწერის ფრაგმენტით თარიღდება XI ს-ის I მესამედით.

ეკლ. დარბაზულია....

ციხე-გალავანი, მდებარეობს სოფელ მუხრანის ჩრდილო - დასავლეთ მხარეს, მდ. ქსნის მარცხენა ნაპირზე, ისტორიულ შიოსუბანში. კომპლეასი (ფართობი 2.5 ჰექტარი) შედგება ციტადელისა და  გალავნისაგან.....

          მცხეთის აკლდამა მდებარეობს რკინიგზის სადგურიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით, 300 -იოდე მეტრის მანძილზე, ლიანდაგის გადაღმა. იგი გაითხარა 1951 წელს, ეს აკლდამა....

სამთავროს სამაროვანი და ნამოსახლარები, მდებარეობს მდინარე არაგვის მარჯვენა ნაპირზე, აღმოსავლეთით ესაზღვრება მდინარე არაგვი, დასავლეთით კოდმანის ვაკობი, სამხრეთით მონასტრის....