ახალი შუამთის ხახულის ღვთისმშობლის დედათა მონასტერი თელავის სიახლოვეს მდებარეობს, ცივგომბორის მთის ტყით შეფენილ კალთაზე. სახელწოდება მონასტერმა ადგილმდებარეობიდან....

ახალსოფლის (თეთრიწყარო) პეტრე-პავლეს ეკლესია დგას სოფლის სამხრეთით 2-3 კმ-ზე, ბზის ხეობის მარცხენა მხარეს ბორცვზე. თარიღდება X-XI სს. დარბაზული ეკლესია ნაგებია კარგად გათლილი კვადრებით. ინტერიერში კედლები შემკულია გეომეტრიული მოტივებითა და ცხოველთა გამოსახულებებით. ტაძარი....

ღვთისმშობლის ეკლესია დგას ახალსოფელში (თეთრიწყარო), წმ. გიორგის ეკლესიიდან დასავლეთით 800 მ-ზე, ნაგებია უხეშად გათლილი ქვებით. ეკლესია დარბაზული ტიპისაა, შესასვლელი სამხრეთიდან აქვს, აღმოსავლეთისა და დასავლეთის კედლებში გაჭრილი სარკმლები შემკულია რელიეფური გამოსახულებებითა....

ახალსოფლის (თეთრიწყარო) წმ. გიორგის ეკლესია დარბაზული ტიპისაა, თარიღდება XI ს-ით. ეკლესიას შესასვლელი სამხრეთიდან აქვს, რომლის თაღოვან გადახურვაში გამოსახულია წმინდანის ფიგურა. ლავგარდანი და სარკმელები ჩუქურთმითაა შემკული. აღმოსავლეთ სარკმელის თავზე გამოსახულია დანიელი ლომებთან. ეს კომპოზიცია გამოსახულია....

იოანე ნათლისმცემლის ეკლესია და მცირე ეკლესია, მდებარეობს სოფელ ახატანის ჩრდილოეთით 2-2.5 კილომეტრის მანძილზე, ტყეში. ტაძრები ერთმანეთისგან ორიოდ მეტრითაა დაშორებული. მათგან ჩრდილოეთით მდგარი უფრო ადრინდელი და შედარებით უკეთ შემორჩენილი ნათლისმცემლის ეკლესია, განვითარებულ....

ღვთაების ეკლესია დგას ქალაქი ახმეტის განაპირას, ჩრდილო-აღმოსავლეთით სასაფლაოზე. თარიღდება მე-6 საუკუნის მეორე ნახევრით. შენობის გეგმის სწორკუთხედში (სიგრძე 12 მეტრი * სიგანე 12.8 მეტრი) სამი ნავია მოქცეული. აქ ეკლესიის ძირითად სივრცეს მხოლოდ ეკლესიის მთავარი და ჩრდილოეთის....

ადგილმდებარეობა: საქართველო, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა, ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტი, სოფელი ახუწა.

აგების თარიღი: შუა საუკუნეები.

სოფელ ახშნის სამხრეთ აღმოსავლეთით დაახლოებით 700 მეტრის მანძილზე მდებარეობს ახშნის გორიჯვრის ეკლესია. ეს არქიტექტურული კომპლექსი სოფლის მახლობლად მდებარე მთის ერთ-ერთ ტოტზეა განლაგებული და შედგება ეკლესიის, სამლოცველოს, გალავნის და ნანგრევებად ქცეული რამდენიმე ნაგებობისგან.

ადგილმდებარეობა: საქართველო, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა, ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტი, სოფელი აჯამფაზრა.

აგების თარიღი: შუა საუკუნეები.

სოფ. დრანდიდან 2 კმ-ის დაშორებით აეროდრომთან ახლოს მდებარეობს მრგვალი ფორმის კოშკის ნანგრევი, რომელსაც - ბაბუშერას კოშკს - ეძახიან. შემორჩენილია ძეგლის კედლები 3 მ-ის სიმაღლეზე. მისი დიდი ნაწილი მიწაშია ჩაფლული. კედლებს ეტყობა სათოფურები და თიხის მილები, სართულშუა გადახურვა....