აკურას წმინდა მამა დავით გარეჯელის სახელობის ეკლესია მდებარეობს სოფლიდან სამხრეთ დასავლეთით 1.5 კილომეტრზე, ტყეში, მდინარე ვანთის ხევის მარჯვენა ნაპირზე. ტაძარი აგებულია 855 წელს....

        ახალი შუამთის ხახულის ღვთისმშობლის დედათა მონასტერი თელავის სიახლოვეს მდებარეობს, ცივგომბორის მთის ტყით შეფენილ კალთაზე. სახელწოდება....

  თელავის ქალაქად ჩამოყალიბება დაკავშირებულია VIII-X საუკუნეებთან. ამ ხანებში კახეთ-ჰერეთი ძლიერი პოლიტიკური ერთეულია, ეს აისახება ქალაქ თელავზეც. ამ პერიოდში იგი საკმაოდ ძლიერი....

     იყალთო - ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი, სამონასტრო კომპლექსი თელავის ჩრდილოეთით, 7-8 კმ-ზე. დააარსა ერთ-ერთმა ასურელმა მამათაგანმა ზენონმა VI საუკუნეში. იყალთოს....

წმინდანების კოზმასა და დამიანეს მონასტრის ეკლესია მდებარეობს თელავის მუნიციპალიტეტის სოფელ კისისხევის სამხრეთ დასავლეთით, ექვს კილომეტრში, მდინარე კისისხევის მარცხენა ნაპირზე.....

ძეგლი წარმოადგენს კლდეში ნაკვეთ კომპლექსს, გამოქვაბულების სისტემას, რომელიც თარიღდება შუა საუკუნეებით. მდებარეობს სოფელ ქისისხევის სამხრეთ დასავლეთით ხეობაში ამავე სახელობის....

               კუნტუსის ეკლესია მდებარეობს თელავის მუნიციპალიტეტში, მდინარე ფსიტისხევის მიმდებარედ, თბილისი-თელავის საავტომობილო გზიდან 3 კმ-ში. იგი 1934-1936 წლებში შეისწავლეს....

ფსიტის (ფსიტიანის, საფსიტეს, ფეიტონის) ციხე მდებარეობს თელავის მუნიციპალიტეტში, სოფელ თეთრი წყლების აღმოსავლეთით, მდინარე ფსიტინისხევის მარჯვენა ნაპირზე მთის წვერზე, სოფლიდან....

წმინდა შიოს მონასტერი, ე.წ. „შიოს მარანი“, ხელოვნების ძეგლი დგას თელავის მუნიციპალიტეტის სოფელ რუისპირის ზემოთ (სამხრეთ-დასავლეთით), ოთხიოდე კმ-ზე, მდ. თურდოს მარცხენა მაღალ ნაპირზე.....

ძველი შუამთა, ქართული ხუროთმოძღვრული ანსამბლი თელავის რაიონში, მდებარეობს ტყეში, თელავიდან 7 კმ-ზე. 
         ....